ONWIJS ONDERWIJS (19 mei 2007)
Toen ik in 1973 fris aantrad in het onderwijs, was lesgeven iets dat je met plezier kon doen:
Als mijn leerlingen en ik door een bepaalde hoeveelheid leerstof heen waren, spraken we een proefwerkje af. Het nakijken van zo'n proefwerk kostte gemiddeld zo'n twee tot vier uur per klas.
Daarnaast ontdekte ik al gauw dat het de leerlingen tot werkzaamheid stimuleerde als je tussendoor kleine overhorinkjes gaf. Kortom, de leerlingen kregen waarvoor ze naar school waren gekomen: ze leerden wat.
Maar in de jaren negentig moest het plotseling allemaal anders.
Een proefwerkje bestond niet langer alleen uit een vel met vragen. Nee, bij elk proefwerk moest nu een bundel papieren worden ingeleverd, waarin zaken moesten worden beschreven als:
- wat precies getoetst werd;
- in hoeverre datgene wat getoetst werd overeenkwam met de eindtermen;
- welke toetsmethode toegepast werd;
- hoeveel punten er toegekend werden voor welke onderdelen;
- hoe beoordeeld werd of een gegeven antwoord correct was of niet;
- welke alternatieve antwoorden nog correct waren (of niet)
Daarmee werd voor docenten de tijd die nodig was om een proefwerk te vervaardigen verveelvoudigd.
Docenten die vroeger kleine overhoringen hadden gegeven hielden daarmee op. In het nieuwe systeem moesten immers alle toetsen vooraf worden aangemeld, en per toets moest de hierboven beschreven papierwinkel worden ingeleverd.
Een ander kwalijk effect was het volgende: veel docenten merkten dat niemand het een probleem leek te vinden als een inhaaltoets gelijk was aan de oorspronkelijke toets. Het voordeel voor de docent was evident: er konden dezelfde papieren worden ingeleverd als voor de oorspronklijke toets waren gemaakt. Dus een stuk minder werk dan als alles opnieuw moest worden gefabriceerd.
En de cijfers werden er ook nog eens beter op: de inhalers informeerden bij hun klasgenoten wat er bij de toets gevraagd was en konden volstaan met het leren van een toets (in plaats van de hele leerstof). Zo haalden ze met een minimum aan kennis toch nog een aardig cijfer.
De voordelen van deze bureaucratische papierwinkel zijn nog nooit aangetoond, temeer daar ik nimmer heb geconstateerd dat er met de papieren ooit iets zinnigs werd gedaan.
Is het een wonder dat voor het eerst in de geschiedenis van het Nederlandse onderwijs de leerlingen komen klagen dat ze te weinig leren?
